زعفران یکی از محبوب‌ترین ادویه‌های جهان است که علاوه بر رنگ و عطر بی‌نظیر، خواص دارویی زیادی دارد. با این حال، مصرف آن برای همه افراد مناسب نیست. به طور خلاصه، زنان باردار، بیماران قلبی، افراد با فشار خون پایین، کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند، افراد حساس، کودکان خردسال، بیماران کلیوی، افراد دارای اختلال دوقطبی و کسانی که اضافه وزن دارند باید در مصرف زعفران احتیاط کنند یا از آن پرهیز نمایند. در ادامه به تفصیل بررسی می‌کنیم.
۱. زنان باردار
بارداری یکی از حساس‌ترین دوران زندگی زنان است و تغذیه نقش مهمی در سلامت مادر و جنین دارد. زعفران با اینکه خاصیت آرام‌بخشی دارد، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث تحریک رحم و افزایش انقباضات شود. این موضوع خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را به همراه دارد. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند زنان باردار در سه‌ماهه اول از مصرف زعفران پرهیز کنند و در ادامه دوران بارداری هم تنها در حد بسیار کم و آن هم با اجازه پزشک استفاده کنند.
۲. افراد با بیماری‌های قلبی
افرادی که مشکل قلبی دارند، با مصرف زیاد زعفران ممکن است دچار افزایش ضربان قلب یا نوسانات فشار خون شوند. برای این افراد، مصرف تنها در حد بسیار کم و زیر نظر پزشک توصیه می‌شود.
۳. افراد دارای فشار خون پایین
زعفران خاصیت کاهنده فشار خون دارد. به همین دلیل برای کسانی که ذاتاً فشار پایینی دارند، مصرف آن می‌تواند موجب ضعف، سرگیجه و بی‌حالی شود.
۴. کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین نکات درباره زعفران، تداخل دارویی آن است. زعفران می‌تواند اثر داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین و آسپرین را تشدید کند و خطر خونریزی داخلی را افزایش دهد. همچنین ممکن است بر عملکرد داروهای ضدافسردگی و فشار خون تأثیر بگذارد.
۵. افراد با سابقه آلرژی یا حساسیت
هرچند آلرژی به زعفران شایع نیست، اما در بعضی افراد مصرف آن می‌تواند منجر به بروز علائمی مثل خارش، قرمزی پوست، آبریزش بینی، سرفه یا تنگی نفس شود. اگر کسی پس از مصرف زعفران این علائم را مشاهده کند، باید فوراً مصرف آن را قطع کرده و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کند.
۶. کودکان خردسال
بدن کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار حساس‌تر است. مصرف زعفران در کودکان زیر دو سال توصیه نمی‌شود و در سنین بالاتر هم باید در مقدار بسیار کم و کنترل‌شده باشد. مصرف زیاد زعفران می‌تواند باعث بی‌قراری، بی‌خوابی، مشکلات گوارشی یا حتی مسمومیت شود.
۷. افراد دارای مشکلات کلیوی
کلیه‌ها مسئول تصفیه مواد اضافی و سموم از بدن هستند. مصرف زیاد زعفران می‌تواند فشار مضاعفی به کلیه‌ها وارد کند و در افرادی که نارسایی کلیوی یا سنگ کلیه دارند، مشکل را تشدید کند. بنابراین این دسته از بیماران بهتر است زعفران مصرف نکنند یا مقدار آن را به حداقل برسانند.
۸. افراد دارای اختلال دوقطبی
زعفران بر سطح هورمون‌های شیمیایی مغز مانند سروتونین تأثیر می‌گذارد. در افراد سالم این موضوع باعث بهبود خلق‌وخو و کاهش اضطراب می‌شود، اما در کسانی که دچار اختلال دوقطبی هستند، می‌تواند باعث تحریک نوسانات خلقی و اختلال در روند درمان شود. بنابراین مصرف زعفران برای این بیماران باید با احتیاط فراوان و تنها تحت نظر پزشک انجام شود.
۹. افراد دارای اضافه وزن
زعفران در برخی افراد باعث افزایش اشتها می‌شود. این ویژگی ممکن است برای کسانی که دچار لاغری شدید هستند مفید باشد، اما برای افرادی که اضافه وزن دارند یا در حال پیروی از رژیم لاغری هستند، مشکل‌ساز می‌شود. افزایش اشتها باعث پرخوری و در نتیجه دشوار شدن کاهش وزن خواهد شد. به همین دلیل افراد دارای اضافه وزن بهتر است مصرف زعفران را به حداقل برسانند.
۱۰. مصرف بیش از حد حتی برای افراد سالم
حتی افراد سالم نیز اگر زعفران را بیش از اندازه مصرف کنند، دچار مشکلاتی مثل سرگیجه، بی‌خوابی، اسهال یا تهوع می‌شوند. توصیه می‌شود مصرف زعفران در بزرگسالان بیشتر از یک گرم در ماه نباشد.
میزان مصرف مجاز زعفران
میزان مصرف زعفران بسته به وضعیت سلامتی، وزن و توانایی بدن هر فرد متفاوت است، اما معمولاً روزانه کمتر از ۰.۱ گرم زعفران (حدود ۲۰ تا ۳۰ رشته) کافی است. این مقدار برای بهره‌مندی از خواص زعفران مثل آرامش‌بخشی و بهبود خلق‌وخو مناسب است و معمولاً عوارض جانبی ایجاد نمی‌کند.
برای افرادی که به طور مرتب از زعفران استفاده می‌کنند، حداکثر میزان مجاز ۱ گرم در روز است. مصرف بیشتر از این مقدار می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل تهوع، سرگیجه، کاهش شدید فشار خون و در موارد خیلی نادر مسمومیت شود. مصرف ۵ گرم زعفران در یک وعده می‌تواند فرد را مسموم کند و دوزهای بسیار بالاتر، مثلاً ۲۰ گرم یا بیشتر، حتی ممکن است خطرناک و کشنده باشد.
نتیجه گیری
زعفران ادویه‌ای ارزشمند و مفید است، اما همان‌طور که دیدیم مصرف آن برای همه مناسب نیست. زنان باردار، بیماران قلبی، افراد با فشار پایین، کسانی که دارو مصرف می‌کنند، افراد حساس، کودکان خردسال، بیماران کلیوی، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و کسانی که اضافه وزن دارند باید در مصرف زعفران دقت بیشتری داشته باشند. در نهایت، مصرف متعادل و مشورت با پزشک بهترین راه برای بهره‌بردن از خواص زعفران بدون ایجاد خطر است.